گنبدکاووس از شهرهای شمالی ایران و هم مرز جمهوری ترکمنستان است.این شهر محدود می باشد از شمال به جمهوری مذکور و از مشرق به بجنورد و از مغرب به گرگان و از جنوب به شاهرود.در «55»درجه و «10»دقیقه طول و«37»درجه و«15»دقیقه عرض جغرافیایی قرار گرفته و فاصله آن تا تهران حدود«520»کیلومتر است.هوای محدوده شهرستان گنبدکاووس در تابستان گرم و در زمستان معتدل می باشد.هنگامی که سخن از فرشبافی در مناطق مازندران و شمال خراسان می رود بلافاصله قالیچه های ترکمن،این مصنوعات کم نظیر عشایر هنرمند این منطقه به یاد می آید.مردمی که در نواحی جنوب رود اترک از جمله شهرهای«گنبدکاووس،آق لا،بندرترکمن،علی آباد کتول،بندرگز،گرگان و اطراف آن»سکونت دارند و صنایع دستی از جمله بافت حصیر،جاجیم،پلاس،قالی در جنب کشاورزی و دامداری از اشتغالات عمده آنها بشمار میرود و امروزه این ناحیه را به قالی و قالیچه بافت ایشان می شناسند.تاریخ و سرگذشت ایلات ترکمن همچون سایراقوام قدیمی چندان روشن و آشکار نیست،کتاب ها و شجره نامه هایی که تاکنون در این مورد نوشتخ شده نیز روشنگری موثری پیرامون این مهم نداشته اند.اگرچه قوم ترکمن اینک با کشاورزی و باغداری اشنا گردیده و زندگی شهری را آزموده است،سنّت ها و آداب و رسوم ایلیاتی و عشیره ای خویش را در جهات مختلف از جمله پرداختن به دامداری و استفاده از فرآورده های دامی چون پشم و زندگی دسته جمعی در خانه های مدوّر با پوشش حصیر و نمد به نام «یورت»در مجموعه ای به نام «اوبه»که درواقع روستای ترکمن صحرا است در برخی مناطق و تا اندازه ای حفظ کرده است.قوم ترکمن قالی بافی را به عنوان صنعتی در جنب دامداری خویش و هنری ارجمند و اجدادی و قوام بخش زیربنای اقتصادخانوادگی و ایلی و عشیره ای برای خود نگهداشته و هرنسل حتی در تکامل کیفی آن نیز تا آنجا کوشیده است که اینک قالیچه ترکمن شهرتی جهانی یافته و تزیین کننده موزه ها و نمایشگاههای فرش گردیده است.ایل ترکمن به اقوام مختلف تقسیم میگردد وپیرامون این تقسیم بندی اقوال گوناگون وجود دارد که از جمله است:قوم ترکمن از ایل بزرگ«یموت» و «کوکلان»تشکیل شده و یموت شامل تیره های«جعفربای» «آتابای» «آقا آتابای» و سایر تیره های فرعی است و درنواحی گرگان و دشت و گمیشان و خواجه نفس تاحوالی آق قلا و گنبدکاووس سکونت دارند و ایل «کوکلان»در نواحی شرقی دشت تا شهر بجنورد زندگی میکنند.گوسفندداری و کشاورزی و پرداختن به صنعت و هنر فرشبافی مشاغل عمده ایلات مختلف این قوم میباشد.قالیبافی بویژه حرفه زنان ترکمن است و آنان این هنر ارجمند را نسل به نسل از گذشتگان به ارث برده اند.زن و دختر ترکمن به فرشبافی نه به عنوان تفنّن بلکه امری ضروری و لازمه زندگی خود می نگرد وآنگاه خویش را آماده قبول زندگی مستقل می بیند که بتواند قالی ببافد و بدینگونه قادر به خلق اثری هنری و باارزش معنوی و مادّی باشد.دختر ترکمن با طراحی و بافت قالیچه ای رنگین و زیبا برای جهیزیه خویش پنداری به اطرافیان کفایت و لیاقت خود را در اداره زندگی جدای از پدر و مادر مینمایاند.دستگاه قالیبافی در بین ایلات و عشایرترکمن مانند سایر عشایر خوابیده و افقی است،انتخاب اینگونه«دار قالی»و استمرار استفاده از آن طی نسلها بدون شک نشاندهنده مفیدبودن آن باتوجه به جهات عدیده زندگی ایلی این مردم است زیرا اینگونه دستگاه قالی اوّلاً در محلهای محدود و کم ارتفاع سکونت سنّتی آنها قابل نصب است و ثانیاً حمل و نقل آن بویژه در مسافرتهای فصلی و همیشگی ییلاق و قشلاق و با وسایل ابتدایی در اختیار ایشان که حیوانات بارکش است به سادگی میسّر میباشد.اما باتوجه به اینکه از یکسو امروزه بسیاری از عشایر و روستانشینان در وضعیت محل سکونت خود تغییرات اساسی داده و خانه ها مرتفع و با مصالح ساختمانی و اصول فنی ساخته میگردد و ییلاق و قشلاق نیز در حجم و سبک گذشته انجام نمیگیرد و ازسوی دیگر زیان بخشی اساسی اینگونه دارها به سلامت روح و جسم قالیبافان لازم است موضوع تبدیل دارهای افقی به عمودی یا بررسی و ساخت دستگاهی جدید با توجه به ویژگیهای قومی و زندگی و عادات عشایر موردتوجه پژوهشگران و کارشناسان قرار گیرد.در ذیل عنوان «طرح ترکمن»مطالبی پیرامون ویژگیهای فرش ترکمن آمده است.