ختایی اصولا طراحی شده ی بوته و شاخه ی گل، به ویژه شاخه گل های شاه عباسی است. در این طرح نقش مایه ی اصلی شاخه ی درخت یا بوته یا گل و غنچه و اسلیمی هایند. در طرح ختایی، خط های شکسته معمولا وجود ندارد و خط ها منحنی اند.با پیچ و خم های موزون که گل ها را به هم پیوند می دهند و هریک را بند نامند. این خطوط، آن جا که شاخه ی درختی را می نمایاند؛ هرچه از بدنه ی اصلی دور گردد باریک تر می شود. آن چنان که در طبیعت است. انحناء ختایی ها اصولا به منظور جلوه دادن و راهنمایی چشم به جانب گل است. گل ها در این طرح جملگی از گل اصلی و مورد نظر پیروی می کنند و با آن متناسب اند. نقش ختایی بدان جهت که میان اجزاء اصلی اثر مانند گل ها، برگ ها، ایجاد هماهنگی، وحدت و نظم کشش چشم می کند؛ مشروط بر وجود امکانات در انواع صنایع دستی از جمله قالی بافی، کاشی کاری و تذهیب به کار می رود. گل شاه عباسی با انحناء ختایی، لطف خاص به این طرح می دهد. در طرح ختایی، اصل اسلیمی ها یند و ختایی ها به صورت خطوطی کم رنگ در زیر اسلیمی ها قرار می گیرند و این اسلیمی است که خطوط ختایی را قطع می کند و آن ها را می پوشاند و با جلوه ی بیش تر در رو قرار دارد. برخی پژوهشگران معتقدند که این طرح از عهد صفویان به فرش ایران راه یافته و در شهر «ختا» ابداع گردیده و لذا ختایی نام گرفته است.اما قالی بافان ایرانی این کلمه را به صورت «خطایی» به کار می برند و عقیده دارند که طرحی است نتیجه ی خطا و اشتباه که در حقیقت خطای «طرح مجرد گیاه گل دار» می باشد.